Ocak 04, 2011

Somali Şilingi


Bu ülkede para taşımak için bir cüzdanınız olması gerekmiyor. Zira hiçbir cüzdan, taşımak zorunda olduğunuz paraya yetmeyebilir.
Almanya'da Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra yüksek enflasyon ve aşırı arz nedeniyle paranın değeri düşmüş ve Almanlar, bir somun ekmeğin 201 milyon Mark'a çıktığı 1923 yılında ekmek almak için fırına el arabası ile para götürür hale gelmişlerdi.
Bugün bu kadar olmasa da benzer sahneler, 1991'de başlayan iç savaşın ardından yeni yeni kendini toparlama sürecine giren Somali'de de yaşanıyor. 2009 rakamlarına göre, yüzde 2, 9'luk büyüme sağlayan ve Gayrı Safi Yurtiçi Hasıla'sı (GSYH) 5, 7 milyar dolara yükselen Somali'nin Puntland eyaletindeki Galkayo şehrinde Almanya'dakine benzer sahneler görmek mümkün.
Şehrin en işlek caddesinde, kentin tek bankasının önünde kurulan seyyar döviz bürolarında masaların üzerinde tomar tomar para duruyor. Ancak 1000'lik Somali Şiling'lerinden oluşan bu tomar paralar, az sayıda olduklarında bir işe yaramıyor. Sadece 500 ve 1000'lik banknotların basıldığı Somali'de 1000 Şiling'e sadece 1 adet sakız alınabiliniyor. Tek madeni para olan 100 Şiling'e rastlamak ise neredeyse imkansız. Kentte bir somun ekmek 3 bin Şiling'e satılırken, 150 ml'lik bir suyun fiyatı ise 15 bin Şiling. 30 bin Şiling'e bir sade gazozun alınabildiği ülkede en ucuz sigara da yine 20 bin Şiling.
Bu yüzden ellerinde tomar şeklinde paralarla gezenleri görmek çok alışageldik bir sahne.
Seyyar döviz bürolarında da içinde 100 adet olduğu söylenen bir tomar para 5 dolara değiştiriliyor. Uluslararası piyasalara göre ise 1 dolar bin 600 Şiling ediyor. Aynı şekilde 1, 000 Şiling ise 0.887312 Türk lirası ediyor.
Satıcılar, hatıra para almak isteyen yabancıların birkaç parça binlik Şiling aldıktan sonra ne kadar ettiğini sormasına gülüyor ve aldıkları binlik banknotlar için para istemiyor.
Bu yüzden ülkedeki yüksek fiyatlı ticari alışverişler hep dolar üzerinden yapılıyor.